Ρυθμοί
Στάλθηκε από τον Newbie (newbie@in.gr), 28.11.2002. Παραδείγματα ρυθμών σε midi από τον Σπύρο (spyros@kithara.gr), 17.3.2003. Πολλοί πρόσθετοι ρυθμοί και midi από τον Λευτέρη Ζ. (Enas_Kukos@pathfinder.gr), 26.3.2003. Πρόσθετοι ρυθμοί και διορθώσεις από τον Νέο Κιθαρωδό (kitharodos@kithara.gr), 20.3.2003.
Εισαγωγή ' Είναι δύσκολο να μεταδοθεί η έννοια του ρυθμού ενός κομματιού απ΄ το χαρτί, αλλά θα κάνουμε μια προσπάθεια (αφιερωμένο στους αρχάριους φίλους του kithara.gr). Το εγχείρημα γίνεται ακόμη δυσκολότερο διότι δεν υπάρχει κάποιο ευρέως αποδεκτό πρότυπο στη σημειολογία (notation) των ρυθμών. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι αναπαράστασης, προσαρμοσμένοι κυρίως στις ανάγκες κάθε οργάνου (π.χ. drums, κρουστά κ.λ.π.). Έτσι λοιπόν θα προσπαθήσουμε κι εμείς να φτιάξουμε κάποιο απλό και κατανοητό τρόπο αναπαράστασης (προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της κιθάρας), και θα δίνουμε προεκτάσεις όπου είναι δυνατό.
Κατευθείαν στο ψητό: ' Ο πρώτος ρυθμός-παράδειγμα που παραθέτουμε είναι:
Ρυθμός (2/4)
| 8 | 8 | 8 | 8 |
| Τ | | | Τ | | |
| B1 | Κ | B5 | K |
| v | v | v | v |
Επεξήγηση:
1. Ρυθμός (2/4): Οι αριθμοί οι οποίοι βρίσκονται στην αρχή κάθε μέτρου (είναι ο ρυθμός του κομματιού) καθορίζουν το πλήθος και τη διάρκεια των «χτυπημάτων» που πρέπει να κάνει ο μουσικός για να ανταποκριθεί ρυθμικά στο κομμάτι. Στο παραπάνω σχήμα ο ρυθμός του πρώτου μέτρου (και του κομματιού) είναι 2/4 (διαβάζεται 2 τέταρτα). Το κλάσμα λοιπόν του ρυθμού ενός κομματιού σημαίνει ότι: Ο αριθμητής του κλάσματος (π.χ. 2) ορίζει το πλήθος των «χτυπημάτων» τα οποία βρίσκονται σε κάθε μέτρο (δηλαδή εδώ 2 χτυπήματα). Ο παρανομαστής (π.χ. 4) ορίζει τη σχετική διάρκεια κάθε χτυπήματος (π.χ. διάρκεια ενός τετάρτου το καθένα). Πρακτικά, ο απλούστερος τρόπος μετρήματος γίνεται με το πόδι – χτυπάμε το πόδι στο έδαφος, ισόχρονα – και είναι ο εξής: • Α. Βλέπουμε τον παρανομαστή του ρυθμού (π.χ. 4), και καταλαβαίνουμε ότι το κάθε χτύπημα του ποδιού ισοδυναμεί με χρονική αξία 1/Χ (π.χ. αξία ενός τετάρτου). • Β. Βλέπουμε τον αριθμητή του ρυθμού (π.χ. 2), και καταλαβαίνουμε ότι χτυπώντας 2 φορές το πόδι μας έχουμε καλύψει το πρώτο μέτρο του τραγουδιού. (τα επόμενα δυο χτυπήματα καλύπτουν το δεύτερο μέτρο κ.ο.κ.)
2. 8 8 8 8: Τα 4 οχτάρια σημαίνουν 4 χτυπήματα ογδόου (4 χτυπήματα του 1/8 το καθένα). Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, τα χτυπήματα ογδόων παίζονται ως εξής: • Το πρώτο όγδοο στη Θέση (στο «πέσιμο») του πρώτου χτυπήματος του ποδιού. • Το δεύτερο όγδοο στην Άρση (στο «σήκωμα») του πρώτου χτυπήματος του ποδιού. • Το τρίτο όγδοο στη Θέση (στο «πέσιμο») του δεύτερου χτυπήματος του ποδιού. • Το τέταρτο όγδοο στη Άρση (στο «σήκωμα») του δεύτερου χτυπήματος του ποδιού.
Άλλα χτυπήματα που θα συναντήσετε είναι: • 4 (χτυπήματα του 1/4ου το καθένα)
• 8 (χτυπήματα του 1/8ου το καθένα) • 16 (χτυπήματα του 1/16ου το καθένα) • 32 (χτυπήματα του 1/32ου το καθένα) Η (σχετική) διάρκεια κάθε χτυπήματος έχει ως εξής: ένα χτύπημα του 1/4 (ενός τετάρτου) είναι ισόχρονο (διαρκεί το ίδιο) με 2 χτυπήματα του 1/8 (ενός ογδόου) ή με 4 χτυπήματα του 1/16 (ενός δεκάτου έκτου) κ.ο.κ.
3. T | T |: Ένδειξη τονισμένου ( Τ ) ή άτονου ( | ) χτυπήματος. Τα τονισμένα χτυπήματα (συνήθως) γίνονται στη Θέση (στο «πέσιμο» του μετρήματος με το πόδι) ενώ τα άτονα στην Άρση (στο «σήκωμα» του μετρήματος με το πόδι).
4. Β1 K B5 K: Ένδειξη τι είδους χτυπήματα μπορεί να είναι αυτά (π.χ. προς τα ’πάνω, μόνο μπάσσο κ.λ.π.). Και έχουμε: • Β1: Χτύπημα Μπάσου. Χτυπάμε την κύρια νότα της συγχορδίας (π.χ. χτυπάμε ΛΑ Μπάσο στη συγχορδία ΛΑ Μινόρε) • Β5: Χτύπημα Μπάσου. Χτυπάμε την Πέμπτη νότα της συγχορδίας (π.χ. χτυπάμε ΜΙ Μπάσο στη συγχορδία ΛΑ Μινόρε – Η ΜΙ είναι η πέμπτη βαθμίδα της ΛΑ) • Β7: Χτύπημα Μπάσου. Χτυπάμε την έβδομη νότα της συγχορδίας (π.χ. χτυπάμε ΣΟΛ Μπάσο στη συγχορδία ΛΑ Μινόρε – Η ΣΟΛ είναι η έβδομη βαθμίδα της ΛΑ) • Κ: Χτύπημα Καντίνι: Χτυπάμε και ταυτόχρονα και τις τρεις κάτω χορδές με το δείκτη, τον μέσο και τον παράμεσο. • i: Χτύπημα δείκτη (στην Τρίτη χορδή – ΣΟΛ) • m: Χτύπημα μέσου (στην δεύτερη χορδή – ΣΙ) • a: Χτύπημα παράμεσου (στην Πρώτη χορδή – ΜΙ) • m+a: Ταυτόχρονο χτύπημα μέσου και παράμεσου (αντίστοιχα στη δεύτερη και πρώτη χορδή) • -: Παύση (σταματάμε τις χορδές)
5. v ^ v ^: Ένδειξη για τη φορά της πένας. " v " = φορά προς τα κάτω, " ^ " = φορά προς τα πάνω. Στους περισσότερους ελληνικούς ρυθμούς συνήθως η πένα πάει συνέχεια προς τα κάτω σε όλα τα χτυπήματα. Σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει καμία επεξήγηση σχετικά με τη φορά της πένας στο ρυθμό. Σε μερικούς όμως γρήγορους ρυθμούς η πένα μπορεί να έχει και αντίστροφο χτύπημα (προς τα πάνω). Σε αυτή την περίπτωση σημειώνεται και η φορά της πένας κάτω από κάθε χτύπημα.
Έτσι συνοψίζοντας, το παράδειγμα του ρυθμού μας ερμηνεύεται ως εξής:
